Canbaziye Camii
CANBAZİYE (CERRAHPAŞA)CAMİİ
(Canbaziye Mescidi)
Kürkçübaşı Mahallesi, Kargı Sokak numara 1'de yer alan cami, Fatih Devri devlet adamlarından Canbaz Mustafa Bey tarafından yaptırılmıştır. Kocamustafapaşa'daki kendi adiyle anılan diğer câmiinin hazîresinde medfûn olan baninin vefat tarihi H.890/M.1485 olduğuna göre, caminin bu tarihten evvel yapıldığı anlaşılmaktadır1.
Başlangıçta mescid olarak inşâ edilmiş ve bilahare İzmit gümrükçüsü Kuru Ahmed Efendi tarafından minber koydurularak camiye tahvil edilmiştir2.
Caminin, mektebi, medresesi ve tekkesi ile devrinin irfan merkezlerinden biri olduğu bilinmektedir. Medresenin ne zaman yıkılıp yok olduğu ve tekkesinin caminin içinde mi yoksa dışarıda müstakil bir yerde mi faaliyet gösterdiği bilinmemektedir. H.917/M.1511 tarihli vakfiyesinde Canbaz Mustafa Bey'in tekkenin Şeyhine yevmiye 5 akçe tahsis ettiği, H.953/M.1546 tarihli kayda göre; Bursa, Filibe, Silivri, Vize gibi yerlerde çeşitli araziler ve değirmenler vakfedilerek külliyenin ihtiyaçları karşılandığı yazılıdır3.
Dışı kagir, içi ahşap ve kiremit örtülü olan cami, 1940 yılında kadro harici bırakılıp harap olmuş,1962 yılında dört duvar, çatı ve yıkık bir minareden ibaret iken, halkın yardımlarıyla eski temeller üzerine yeniden inşâ edilmiştir4.
1977 yılında ibâdete açılan caminin mihrabı, minberi ve kürsüsü beyaz ve renkli mermerden yapılmıştır. 7.20x7.95 ebadında olan câmi'nin 4.20 m. derinliğinde son cemâat yeri vardır. Duvarlarında ikişer sıra dikdörtgen şeklinde pencereler bulunmaktadır. Kadınlar mahfilini dört beton direk taşımaktadır. Minarenin kaidesi eski ve yedi kenarlı olup kesme taştandır. Gövdesi ise tuğladan olup şerefe altı mukarnasla süslenmiştir.
Yanında yer alan haziresinde pek çok meşhur zevat medfûndur. Bunların başında Lâle Devri'nin meşhur şâiri Seyyid Vehbi ile Müverrih, Müderris, Müellif ve Şâir Keçecizâde İzzet Molla gelmektedir. Hazîredeki en eski taş ise ilk Yeniçeri ağası Yusuf Ağa'ya ait olan arapça kitâbeli taştır. Hazîrenin önündeki sokağa bakan çeşme, Keçecizâdelerden Kâzım Bey'in hayratı olup Kâzım Bey çeşmesi diye bilinir. Kitabesi Türk hat sanatının şâheserlerindendir. Hattatı meşhur Vahdeti Efendi'dir.
1.İ.A. Yüksel Osm.Mim. II.Bâyezid-Y.Selim Devri c.V, s.225.
2.Hadîka, c.l, s.79;T.Öz, İst. Camileri,c.l, s.38.
3.İ.A.Yüksel, Osm.Mim. II.Bâyezid Y.S. Devri c.V, s.225, lst.Kültür S.Ansik. c.3, s.1326.
4.İst.Ansiklopedisi c.VI, s.3367.
