Sultan Selim Camii
YAVUZ SULTÂN SELİM CAMİİ
(Sultan Selim Camii)
Hatip Muslahattin Mahallesi, Yavuz Sultan Selim Caddesinde bulunan bu cami, Yavuz Sultân Selim Adına Oğlu Kanunî Sultân Süleyman Tarafından Halic'e Hâkim Bir Tepe Üzerine Yaptırılmıştır.
İnşasına H.926/M.1519 da başlanmış ve H.929/M.1522 yılında tamamlanmış olduğu taç kapısı üzerindeki kitabesinden anlaşılmaktadır1. Bazı yayınlar, bu külliyyenin mimarını, Mimar Sinan olarak göstermiş ise de arşiv vesikaları eserin, Mimar Acem Ali tarafından yapıldığını göstermektedir2. Zaten bu tarihlerde Sinan daha mimar olarak faaliyete başlamamış ve kendi eseri olmadığı Sai Çelebi'nin Tezkiresinde zikredilmektedir. Kare plânlı olan caminin geniş sathı, 24 m. çapında ve 325 m. yükseklikte büyük bir pan-tantifli kubbe ile örtülmüş ve bu kubbenin ağırlığı da duvarlara gömülmüş kemerlere yüklenmiştir3. Dokuzar birimden oluşan tabhâne kanatları yanlarda pantantifli küçük kubbelerle örtülmüştür. Kare kaideli, çokgen gövdeli, tek şerefeli ve şerefe altlıkları mukarnaslı olup temiz taş işçiliğiyle yapılmış 38 m. yüksekliktedir. İki minaresi tabhâne kanatları ile şadırvan avlusunun birleştiği köşelere yerleştirilmişlerdir4.
Tamamiyle köfeki taşından inşâ edilen bu caminin sol tarafındaki Hünkâr Mahfili, zarif dilimli, kemerli, alt tavanı çok renkli nefis kalem işleri ile süslü ve çeşitli renkte mermer sütunlar üzerine oturtulmuştur. Yanları şebeke süslemeli mermer minber ve taş mihrap geleneğe bağlı olarak sade ve klâsik üslûptadır. Kapı kanatları ile pencere kapakları fildişi ve sedeflerle zenginleştirilmiş, güzel ağaç işçiliğini göstermektedir. İçte ve avludaki sivri kemerli pencere alınlıkları renkli sır tekniği ile îmal edilmiş ve zarif çinilerle süslenmiştir5. İç avlunun giriş kapısının yanındaki duvarda güneş saati bulunmaktadır.
Süslü kafeslerini Sultân İbrahim koydurmuştur. Son derece işlemeli kürsüsü ahşaptır. Mermerden yapılmış müezzinler muhfili sağ tarafta ve ortadadır.
Kuzeyde enine dikdörtgen plânlı, 18 sütun üzerine yerleştirilmiş 20 kubbeli ve revaklı şadırvan avlusu yer almaktadır. Doğu ve batıya açılan önleri sakıflı müstakil girişlerle donatılmış, tabhânelerin köşelerindeki dörder birim, duvarlarla kuşatılarak ocaklı odalar mey-dana getirilmiştir. Aralarındaki altışar birim de dört eyvanlı plân şemasını devam ettiren bir dağılım yeri olarak değerlendirilmektedir6.
Kapılardan biri türbe kapısı, batısındaki çarşı kapısı, kuzeyindeki kırkmerdiven kapısıdır. Sağ ve solundaki kapılar da 1990 senesinde Vakıflar tarafından yenilenmiştir.
Camide Bizans devrinin açık su havuzlarından biri mevcuttur. Giriş kapısının sağında iş odaları bulunmaktadır.
Caminin mihrabı önüne tesadüf eden Yavuz Sultân Selim türbesi sekizgen köşeli plân üzerine inşâ edilmiş olup tek kubbelidir. Medhalin iki yanı çini ponolarla bezelidir. Sağ taraftaki pano H.929/M.1523 tarihli bir kitap ihtiva etmektedir. Sanduka çerçevesi sedefkârîdir. Sandukası üzerinde, Yavuz'un Mısır seferine giderken hocasının atının ayağından sıçrayan çamurla kirlenmiş kaftan, vasiyeti olarak örtülmüştür.
Şehzadeler türbesi altı köşeli bir plân üzerine yapılmış olup kubbe kasnağında "Âyet el Kürsi" kabartma olarak yazılmıştır. Türbede, Kanunî Sultân Süleyman'ın oğulları Mahmud ve Abdullah ile kızları Güherhân ve Hüma Şâh Sultânlar medfûndur. Bu yerde bulunan ve yıkılmış olan türbede Selim Fin zevcesi ile Kanûnî'nin anası Ayşe Hafsa Sultân ile Selim Fin kızı Sadrâzam Müverrih Lütfi Paşa'nın zevcesi Şâhsultân medfûndur. Sultân Aldülmecid'in türbesi ise, altı köşeli basit kubbeli bir binadır. 25 Haziran 1861'de vefat eden Sultân Abdülmecit ile oğulları burada medfûndur7.
Caminin çevresinde yer alan medrese, sibyan mektebi, imaret, hamam gibi külliyeden geriye sadece sibyan mektebi kalabilmiştir. İmaretin yerine Kız Lisesi yapılmıştır8.
6000 m2 alanı olan bahçesinde üç adet 700.000 tonluk su sarnıcı bulunmaktadır. Bunlardan ikisini cami, diğerini itfaiye kullanmaktadır.Restorasyonu Vakıflar tarafından tamamlanarak 2010 yılında ibadete açılmıştır.
1.Fatih Anıtları, s.69.
2.T.Öz, İst.Câmileri, c.I, s.30; İst.Selatin Camileri, s.27; Ist.Güneş Saatleri Wolfaang Mayer s.43.
3.Osmanlı Devri Mimarisi, O.Aslanapa, s. 157.
4.FAnıtları, s.70; S.Eyice, İst.Mimareleri, s.13.
5.O.D.Mim, O.Aslanapa, s. 159.
6.FAnıtları, s.70.
7.T.Öz, 1st. Camileri, c.I, s. 129.
8.Hadîka c.I, s. 129; O.D.Mim.O.Aslanapa, s.60;Hadîka c.I, s. 129; FAnıtları, s.69: T.Öz, 1st. Camileri, c.I, s. 130.
